Cytryniec chiński – popraw reakcję na stres oraz osiągi sportowe
Opublikowano: 16 stycznia 2023, 14:31
Cytryniec chiński, nazywany także Schisandra Chinensis to suplement zaliczany do grona adaptogenów, czyli substancji wspierających reakcję na stres. Tradycyjnie był on bardzo szeroko stosowany w Rosji, także przez sportowców, jednak nie mamy obecnie dostępu do badań, jakie zostały nad nim przeprowadzone w Rosji, oraz w Związku Radzieckim.
Rośnie on także w chinach i stosowany był w tradycyjnej medycynie chińskiej, gdzie jest on opisywany jako jagoda pięciu smaków, ponieważ zawiera pięć głównych smaków – słodki, słony, kwaśny, gorzki oraz ostry (wtedy nie znano jeszcze smaku umami). Co ciekawe jest on rośliną rozdzielnopłciową, znaczy to, że na jednej roślinie znajdują się zarówno żeńskie, jak i męskie kwiaty cytryńca chińskiego.
W tym artkule przedstawię zastosowania oraz badania naukowe związane z wykorzystaniem ekstraktu z cytryńca chińskiego.
Cytryniec chiński – właściwości
Cytryniec chiński oddziałuje przede wszystkim serce, mózgu, płuca, nerki i wątrobę. To przede wszystkim na tych narządach skupia się jego działanie. Dodatkowo narządy te są mocno powiązane ze wsparciem osiągów sportowych – stąd jedno z głównych zastosowań cytryńca chińskiego to właśnie działanie ergogeniczne.
Malutkie owoce cytryńca tradycyjnie miały także wiele dodatkowych zastosowań – działały przeciwastmatycznie, jako środek wykrztuśny, także w przypadku astmy, hamująco na zmęczenie, ale także na zdrowie męskiego i żeńskiego układu rozrodczego.
Główne składniki aktywne schisandry to lignany, których jest naprawdę wiele rodzajów. Zaliczają się do nich także schizandryny, na których to zawartość są standaryzowane lepsze suplementy. Oprócz tego zawiera on także triterpenoidy, triterpeny, witaminy i składniki mineralne, ale także – co ciekawe – także melatoninę (w bardzo niewielkiej ilości).
Tradycyjnie w Rosji stosowany był on jako nalewki. Z kolei z Chinach jest on składnikiem Kampo Shoseiryuto (小青竜湯), który składa się z wielu różnych ekstraktów roślinnych, które mają wspierać odporność.
Cytryniec chiński działa antyoksydacyjnie, m. in. Podnosząc poziom glutationu, poprawia, krążenie krwi, wpływając na poziom tlenku azotu (NO), wspiera także produkcję energii (ATP), działając korzystnie na pracę mitochondriów (tzw. „pieców energetycznych”), w szczególności tych, które znajdują się w sercu.
Ma ona także działanie wspierające naukę i koncentrację, poprzez korzystny wpływ na poziom acetylocholiny. Może ona także przeciwdziałać reakcji stresowej i działać uspokajająco.
Nie przebadano zastosowania cytryńca chińskiego na choroby, ani także łączenia go z lekami czy innymi terapiami u osób chorych. Właściwości lecznicze cytryńca chińskiego, o ile w ogóle występują, prawdopodobnie są bardzo znikome.
Cytryniec chiński – działanie
Cytryniec chiński silnie wspiera wątrobę i jej działanie, w szczególności w przypadku zapalenia wątroby, także tego wirusowego, oraz innych chorób wątroby. Podnosi on także poziom glutationu.
Działa on także korzystnie na pracę mózgu i funkcje kognitywne, szczególnie w obliczu stresu. Badania na zwierzętach potwierdziły jego wpływ na poprawę reakcji stresowej, działanie przeciwlękowe, regulujące poziom kortyzolu, jednak brak szerszych badań na ludziach w tym temacie.
Mieszanina schisandry, różeńca oraz żeń szenia syberyjskiego wykazały korzystny wpływ i skrócenie czasu trwania zapalenia płuc, jednak istnieje na ten temat tylko jedno badania, gdzie wykorzystano kilka substancji ziołowych. Nie sposób określić działania samego cytryńca.
Działanie ergogeniczne jest słabo potwierdzone i przede wszystkim teoretyzowane ze względu na podnoszenie poziomu tlenku azotu przez schisandrę, co może przełożyć się na efekty sportowe czy wydolność. Być może będzie on także wspierał zdrowie serca czy hamował zmęczenie, jednak działanie takie potwierdzone jest bardziej danymi anegdotycznymi, niż badaniami naukowymi. Jednak wiele osób używa cytryńca chińskiego dla poprawy osiągów w treningach aerobowych, np. przy bieganiu.
Wpływ na zdrowie mitochondriów oraz poziom tlenku azotu może teoretycznie sugerować, że cytryniec wpływa korzystnie na serce, zmniejszając także ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Jednak badania nad takim zastosowaniem nie zostały przeprowadzone. Podnoszenie tlenku azotu może także sugerować, że cytryniec chiński może korzystnie wpływać na potencję, jednak ponownie – brak badań naukowych nad tym zastosowaniem schisandry.
Cytryniec chiński nie został w żaden sposób przebadany pod kątem wpływu na odchudzanie, a badania na zwierzętach nie wykazały korzystnego wpływu na regulację glikemii (poziomu glukozy we krwi). Ciekawy jest wpływ na lipidogram, a konkretnie na poziom trójglicerydów. Badania pokazały zarówno wzrost, jak i spadek poziomu trójglicerydów przy stosowaniu schisandry. Dlatego też obecnie nie wiemy czy, i jakie zastosowanie może mieć cytryniec w kontekście regulacji wykorzystania energii w ciele, czy też wpływu na masę ciała.
Ogólnie rzecz biorąc, działanie lecznicze cytryńca chińskiego nie zostało praktycznie w żaden sposób udokumentowane. Obecnie brakuje nam jakichkolwiek szerszych badań nad jego zastosowaniem, potencjalnymi efektami jego działania, czy też skutkami ubocznymi. Wiele osób odczuwa skutki jego działania i sprawdzenie go na sobie może dać ciekawe efekty, jednak moim zdaniem lepiej jest zacząć swoją przygodę od adaptogenów lepiej przebadanych, takich jak ashwagandha, czy różeniec górski.
Cytryniec chiński – jak stosować w praktyce
Podobnie jak w przypadku działania, właściwości zdrowotnych i korzyści ze stosowania – nie wiemy dokładnie jak cytryniec chiński dokładnie spożywać, w jakich dawkach i przez jaki czas. Wiemy natomiast, że schisandrę należy stosować z posiłkiem, ponieważ tłuszcze wspierają absorpcję składników aktywnych. Tradycyjnie była on najczęściej stosowany jako nalewka. Jednak w przypadku standardowych suplementów zaleca się dawkowanie cytryńca chińskiego od 1 do 3g dziennie ekstraktu standaryzowanego (widać, jak szerokie są te widełki). Polecamy zaczynać od małych dawek, ewentualnie z czasem dochodząc do tych górnych zalecanych dawek.
Cytryniec chiński przeciwwskazania do stosowania
Brak szerokich badań naukowych oznacza, że nie wiemy jak dokładnie cytryniec chińskie oddziałuje na nasze ciało, szczególnie w kontekście chorób, stosowania leków, ciąży, karmienia piersią. Nie wiemy także, jak reagują na niego dzieci. Dlatego też w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do jego stosowania – należy skontaktować się ze specjalistą. Nie należy go także łączyć z lekami, a już na pewno odradzamy stosowanie w chorobach chronicznych, w ciąży, podczas karmienia piersią, czy też u dzieci. Schisandrę powinny stosować jedynie osoby zdrowe, bez historii poważnych chorób czy zaburzeń zdrowotnych.
Cytryniec chiński – skutki uboczne stosowania
Tak naprawdę jedynymi znanymi skutkami ubocznymi stosowania cytryńca są zaburzenia ze strony układu pokarmowego – niestrawność, zgaga, zmniejszony apetyt. Dlatego też szczególnie nie zaleca się stosowania schisandry w przypadku występowania zgagi, refluksu żołądkowo-przełykowego, problemów z układem pokarmowym czy wrzodów.
Cytryniec chiński – opinie użytkowników
Tak jak wspominaliśmy wcześniej – schisandra nie jest mocno przebadanym suplementem, nie ma szeroko udokumentowanego działania, ani także przeciwwskazań, czy możliwych skutków ubocznych. Jednak ze względu na teoretyczne możliwości poprawy osiągów sportowych – bardzo często jest stosowana przez sportowców amatorów w celach ergogenicznych. Te działanie rzeczywiście jest najbardziej obiecujące i wiele osób jest zadowolone z lekkiej poprawy kondycji fizycznej.
Cytryniec chiński – cena, oraz gdzie kupić
Cena schisandry nie odbiega od ceny innych adaptogenów i wynosi około 50zł za 1-2 miesięczną terapię (w zależności od stosowanych dawek, które – jak już wspominaliśmy – wcale nie są jasno ustalone). Jest ona dostępna w wielu sklepach internetowych, ale także w sklepach zielarskich.
Najbardziej obiecujące mogą być ekstrakty na etanolu (nalewki), które były stosowane tradycyjnie w Rosji, jednak są one trudniej dostępne. W przypadku standardowych suplementów zwracajmy uwagę na zawartość składników aktywnych (standaryzację). Jednak najlepiej zacznijmy swoją przygodę z adaptogenami od tych o najsilniej udokumentowanym działaniu. Sprawdź nasze artykuły o innych adaptogenach.
Źródła:
- Chiu HF, Chen TY, Tzeng YT, Wang CK. Improvement of liver function in humans using a mixture of schisandra fruit extract and sesamin. Phytother Res. 2013;27(3):368-373.
- Aslanyan G, Amroyan E, Gabrielyan E, Nylander M, Wikman G, Panossian A. Double-blind, placebo-controlled, randomised study of single dose effects of ADAPT-232 on cognitive functions. Phytomedicine. 2010;17(7):494-499.
- Panossian AG, Oganessian AS, Ambartsumian M, Gabrielian ES, Wagner H, Wikman G. Effects of heavy physical exercise and adaptogens on nitric oxide content in human saliva. Phytomedicine. 1999;6(1):17-26.
- Szopa A, Ekiert R, Ekiert H. Current knowledge of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. (Chinese magnolia vine) as a medicinal plant species: a review on the bioactive components, pharmacological properties, analytical and biotechnological studies. Phytochem Rev. 2017;16(2):195-218.