Żeń-szeń syberyjski – adaptogen, który nie do końca jest żeń-szeniem

Żeń-szeń syberyjski, mimo swojej nazwy, wcale nie zalicza się do ziół z grupy żeń szenia, ponieważ zawiera inne składniki aktywne – w żeń-szeniu koreańskim są to ginsenozydy, a w żeń szeniu syberyjskim są to eleuterozydów. Żeń szeń syberyjski nazywany jest także Eleutherococcus senticosus i jest zaliczany do grupy adaptogenów, czyli suplementów wspierających reakcję na stres (podobnie jak ashwagandha, różeniec górski, bacopa monnieri czy święta bazylia). Jednak korzeń żeń szenia syberyjskiego ma stosunkowo mało badań i mniej korzyści zdrowotnych, co opiszę w tym artykule.

Tradycyjnie jest on stosowany na dalekim wschodzie, przede wszystkim w Chinach, Korei oraz wschodniej części Rosji.

Żeń-szeń syberyjski – właściwości zdrowotne

Żeń szeń syberyjski nie ma bardzo szerokiego wpływu na zdrowie, jak na przykład ashwagandha. Jest on adaptogenem i rzeczywiście wspiera on reakcję na stres (stres psychiczny, czy też fizyczny – w tym wypadku szczególnie stres związany z ciężkimi treningami).

I tutaj warto wspomnieć, że wsparcie efektów sportowych to jeden z najlepiej przebadanych działań żeń szenia syberyjskiego. Wspiera on przede wszystkim – zarówno pod względem wysiłków tlenowych (aerobowych) i beztlenowych (anaerobowych), poprawiając działanie układu sercowo-naczyniowego, ale także hamując zmęczenie. Zwiększa on także pobór tlenu, utlenianie kwasów tłuszczowych, zmniejsza konsumpcję glukozy oraz VO2max podczas treningów. A więc można powiedzieć, że w pewnym stopniu jest on ergogenikiem.

Na co jeszcze pomaga żeń-szeń syberyjski? Ma on lekkie działanie wspierające układ odpornościowy, wpływając na poziom komórek NK (natural killers). Badano jego zastosowanie w kontekście przeziębienia, ale także herpes wirusów (a konkretnie wirusa opryszczki). W obu przypadkach dał on korzystne efekty.

W jednym badaniu na nastolatkach wykazano, że może mieć on korzystny wpływ na zaburzenia afektywno dwubiegunowe, porównywalne nawet z terapią litem. Te badanie możemy traktować jako ciekawostkę i oczywiście nikomu nie polecamy stosowania eleutherococcusa na własną rękę w żadnych chorobach.

Oprócz tego w niewielkim stopniu hamuje on zmęczenie, zarówno codzienny poziom energii i samopoczucie, ale także zmęczenie podczas treningu. Jest to działanie wielu adaptogenów i ziół – czyli ogólna poprawa samopoczucia, tzw. Wellbeing.

Może także wspierać kontrolę glikemii, czyli poziomu glukozy we krwi, gdzie badanie na ludziach wykazało korzystny wpływ także na poziom insuliny, trójglicerydów, czy poziom cholesterolu całkowitego. To zastosowanie wskazuje, że może on być dobrym wyborem dla osób, które mają problemy ze stresem, a do tego z kontrolą glikemii, insulinoopornością, czy też zaburzeniami w lipidogramie.

Działa on także lekko przeciwzapalnie, hamując także uszkodzenia DNA, poprawia funkcje kognitywne u osób starszych (jednak na tę chwilę nie ma badań na osobach zdrowych i młodych). Badania na zwierzętach pokazują pozytywny wpływ na pamięć. Inne badania na zwierzętach wskazują, że może on wpływać na układ dopaminowy i być może sprawdzi się w chorobach neurodegeneracyjnych, jednak na tę chwilę brak odpowiednich badań na ludziach.

Badania in-vitro (poza żywym organizmem) pokazują, że może on działać korzystnie na układ nerwowy, jednak na tę chwilę nie możemy przenieść tego działania żeń szenia syberyjskiego na działanie na ludziach.

Nie ma badań, które wskazywałyby, że żeń szeń syberyjski ma jakikolwiek wpływ na libido. Nie wiadomo też, czy żeń szeń syberyjski wspiera walkę z boreliozą – mimo, iż ma korzystny wpływ na układ odpornościowy, jednak brak badań nad zastosowaniem w samej boreliozie.

Na koniec dwie bardzo ciekawe właściwości – może on zmniejszać odczucia kaca po spożyciu alkoholu, przyspieszając powrót „do normalności” pod względem objawów oraz samopoczucia. Dodatkowo olejek z eleutherococcus może powodować, że komary mniej chętnie kąsają.

Żeń-szeń syberyjski – przeciwwskazania do stosowania

Jak widać żeń szeń syberyjski nie ma szerokich właściwości leczniczych, a jak jest z przeciwskazaniami do stosowania? Tutaj także brak szerszych badań i udowodnionych naukowych przeciwwskazań, dlatego standardowo możemy polecić ostrożność w przypadku stosowania leków, w przypadku chorób chronicznych i ogólnie obawy, że możemy źle zareagować na eleutherococcus. Oczywiście zdecydowanie nie polecamy także korzystać z niego w ciąży czy podczas karmienia piersią, a także u dzieci.

Żeń-szeń syberyjski – skutki uboczne

Podobniej jak w przypadku przeciwwskazań – ciężko dokładnie wskazać, jakie mogą być skutki uboczne stosowania zeń szenia syberyjskiego, ponieważ brak szerokich badań w tym temacie. Jeżeli źle się czujesz stosując eleutherococcus – po prostu go odstaw.

Jak stosować żeń-szeń syberyjski – dawkowanie

Dokładne stosowanie żeń szeń syberyjskiego nie jest ustalone, a w badaniach naukowych stosowano naprawdę różne dawki od 400 do 1500mg. Dawki na pewno będą zależeć od celu, ekstraktu i metody podania, jednak jak zawsze polecamy ekstrakty standaryzowane (w tym wypadku na zawartość eleuterozydów). Przeważnie jedna tabletka ma 300-500mg, dlatego polecam zaczynać stooswanie od jednej dawki i sprawdzić reakcję.

Jako, że eleutherococcus ma efekty wspierające efekty sportowe – można go stosować przed treningiem, a ze względu na hamowanie zmęczenia – raczej poleca się go stosować w pierwszej części dnia, najlepiej z posiłkiem.

Jak parzyć żeń szeń syberyjski? Tutaj ważne jest, abyśmy mieli ekstrakt z korzenia, a nie z liści, które mają znacznie mniejsze działanie. Korzeń należy parzyć dosyć długo – zalać wrzątkiem i zostawić na około 20 minut pod przykryciem. Nie należy on też do najsmaczniejszych ziół.

Żeń-szeń syberyjski – opinie

Eleutherococcus nie jest zbyt popularnym ziołem czy adaptogenem, dlatego też mamy znacznie mniej opinii na temat jest stosowania. Co ciekawe wiele osób odczuwa jednak jego działanie – pod względem ogólnego samopoczucia czy poziomu energii, ewentualnie efektów sportowych. Jednak oczywiście jest to kwestia indywidualna.

Co wybrać – żeń-szeń syberyjski czy koreański?

Można zadać sobie pytanie – jakie są różnice i co wybrać – żeń-szeń koreański, a może syberyjski? Panax ginseng, czyli żeń-szeń koreański ma trochę więcej udokumentowanych zastosowań, szczególnie pod względem funkcji kognitywnych, poziomu energii, libido czy podnoszenia poziomu testosteronu. Ma on jednak mniejszy wpływ na efekty treningowe, a więc wybór powinien być zależny od naszych celów.

Żeń-szeń syberyjski – cena

Eleutherococcus nie należy do drogich suplementów i jego cena podobna jest do innych adaptogenów – przeważnie jedno opakowanie, które starcza na miesiąc kosztuje około 50zł.

Podsumowanie

Żeń-szeń syberyjski, czyli eleutherococcus to stosunkowo mało przebadany i znany adaptogen. Tak naprawdę rzadko wymienia się go w gronie innych adaptogenów, takich jak ashwagandha. Jednak myślę, że po przeczytaniu tego artykułu wiesz, dlaczego tak jest – ma on po prostu znacznie mniejszą bazę naukową, znacznie mniej udokumentowanych zastosowań, za poza tym jest także mniej dostępny. Żeń szeń syberyjski możemy polecić osobom, których celem jest poprawa efektów sportowych (chociaż oczywiście lepiej najpierw sprawdzić najlepiej przebadane ergogeniki, takie jak kreatyna, beta-alanina czy sok z buraka), oraz dla osób, które lubią działanie adaptogenów, przetestowały już kilka innych i są ciekawi działania eleutherococcusa.

Źródła:

1. Asano K, Takahashi T, Miyashita M, et al. Effect of Eleutherococcus senticosus extract on human physical working capacity. Planta Med. 1986;(3):175-177.
2. Bohn B, Nebe CT, Birr C. Flow-cytometric studies with eleutherococcus senticosus extract as an immunomodulatory agent. Arzneimittelforschung. 1987;37(10):1193-1196.
3. Szołomicki J, Samochowiec L, Wójcicki J, Droździk M. The influence of active components of Eleutherococcus senticosus on cellular defence and physical fitness in man. Phytother Res. 2000;14(1):30-35.
4. Cicero AFG, Derosa G, Brillante R, Bernardi R, Nascetti S, Gaddi A. Effects of Siberian ginseng (Eleutherococcus senticosus maxim.) on elderly quality of life: a randomized clinical trial. Arch Gerontol Geriatr Suppl. 2004;(9):69-73.
5. Kuo J, Chen KWC, Cheng IS, Tsai PH, Lu YJ, Lee NY. The effect of eight weeks of supplementation with Eleutherococcus senticosus on endurance capacity and metabolism in human. Chin J Physiol. 2010;53(2):105-111.