Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – właściwości, działanie i efekty

Co to jest gotu kola?

Gotu kola, czyli wąkrotka azjatycka (łacińska nazwa to centella asiatica) to roślina stosowana w Ajurwedzie (indyjskiej medycynie naturalnej) oraz tradycyjnej medycynie chińskiej na dolegliwości takie jak poparzenia, rany skóry, stres czy poprawa pracy mózgu. Ma też korzystne działanie na stawy.

Jest ona adaptogenem (wspiera reakcję na stres), który głównie wpływa na pracę mózgu, uspokojenie, zmniejszenie odczuwanych stanów lękowych. Wyciągi z wąkroty azjatyckiej oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy. Dodatkowo jest uważana za bardzo bezpieczną, a wiele badań nad jej zastosowaniem trwało nawet pół roku, dlatego też można ją przyjmować bez przerwy naprawdę długo.

Gotu kola – właściwości zdrowotne

Gotu cola (określana czasem też jako wąkrota azjatycka) ma bardzo ciekawe zastosowanie, znacznie szersze niż bacopa monnieri. Na co pomaga gotu kola?

Wąkrota wpływa korzystnie na pracę mózgu, szczególnie pod względem redukcji odczuwanego stresu czy lęku. Może poprawiać także skupienie i uwagę, jednak ten efekt jest delikatny. Oczywiście jest ona zaliczana do adaptogenów, więc służy do redukcji stresu, jednak gotu kola wyróżnia się także działaniem uspokajającym, przeciwlękowym, a także wspomagającym zasypianie (wydłuża czas snu). Z tego względu bywa stosowana w terapii bezsenności. 

Oprócz tego bardzo dobrze poprawia ona krążenie, w szczególności mikrokrążenie, czyli krążenie w najmniejszych naczyniach krwionośnych. I stąd bierze się najlepiej udokumentowane zastosowanie gotu koli – w przewlekłej niewydolności żylnej, gdzie daje ona naprawdę dobre efekty. Może ona także zmniejszyć obrzęki i ogólnie krążenie w kończynach dolnych. Gotu kola może być korzystna także na żylaki. 

Jakie są inne udokumentowane właściwości gotu koli? Zawarte w niej substancje aktywne wspierają leczenie ran (w szczególności poparzeń) czy wszelkich zmian skórnych. Działanie to jest związane z hamowaniem rozpadu kolagenu. Tradycyjnie była ona także używana pod względem poprawy zdrowia stawów, w szczególności w artretyzmie, co może być związane z jej działaniem przeciwzapalnym, jednak obecnie brakuje badań, które potwierdzają to konkretne zastosowanie.

Ziele wąkroty azjatyckiej ma też lekkie działanie nootropowe, czyli poprawiające pracę mózgu doraźnie – może minimalnie poprawiać czas reakcji i koncentrację, intensyfikuje także funkcje poznawcze. Zwiększa tzw. plastyczność mózgu za sprawą wpływu na rozwój dendrytu, który przenosi sygnały otrzymywane z innych neuronów do ciała komórki. Aktywuje również białko pobudzające tworzenie nowych komórek mózgowych.

Na zwierzętach wykazano też, że centella asiatica ma korzystny wpływ na wrzody żołądka czy łuszczycę, jednak ciężko te efekty przenosić na ludzi, dopóki nie posiadamy odpowiednich badań. 

Gotu kola ma bardzo niewielki wpływ na objawy depresyjne, który związany jest przede wszystkim z działaniem przeciw lękowym i uspokajającym. 

Gotu kola nie ma większego wpływu na zdrowie wątroby (obecnie nie jest ono potwierdzone badaniami). 

Jako składnik kosmetyków wykazuje działanie przeciwzmarszczkowe oraz służy do pielęgnacji cery naczynkowej. Ma korzystny wpływ na włókna kolagenowe i hamuje procesy starzenia się skóry.

Gotu kola działanie w praktyce

Wiemy już na co stosować gotu kolę. Efektów, których możemy się spodziewać przy jej regularnym stosowaniu, to:

– mniejszy odczuwany stres, mniej stanów lękowych, uspokojenie, wyciszenie, ułatwienie zasypiania. Gotu kola to przede wszystkim adaptogen. 

– lepsze krążenie krwi, w szczególności w kończynach dolnych (suplement zwiększa m.in. elastyczność naczyń krwionośnych);

– wąkrota azjatycka poprawia zdrowie skóry, w tym wspomaga gojenie się ran i przyspiesza ustępowanie wysięków zapalnych oraz krwiaków;

– centella asiatica to także nootropik, o delikatnym działaniu na pracę mózgu (poprawia pamięć i koncentrację, ułatwia zapamiętywanie). 

Ewentualne dodatkowe działanie pod kątem wrzodów żołądka (czy ogólnie na układ pokarmowy), zdrowia stawów, łuszczycy, czy też zastosowania w różnych infekcjach nie jest obecnie potwierdzone badaniami na ludziach. 

Gotu kola – jakie ma opinie?

Wąkrotka azjatycka jest bardzo lubianym i często stosowanym adaptogenem. Jej efekty są subtelne, jednak wiele osób po pewnym czasie odczuwa lepszą reakcję na stres, lepsze krążenie oraz poprawioną pracę mózgu.

Oczywiście nie każdy będzie mocno odczuwał gotu kolę, jednak ma ona wiele korzyści zdrowotnych, które zachęcają do jej stosowania. 

Gotu kola jaka jest najlepsza?

Standardowo w kontekście ziół, a w szczególności adaptogenów, pod względem jakości surowca dochodzimy do standaryzacji, czyli zawartości składników aktywnych w danym suplemencie. 

W przypadku wąkroty azjatyckiej kluczowa jest zawartość saponin triterpenowych, które są głównym składnikiem odpowiedzialnym za wpływ na pracę mózgu, jednak prawdopodobnie nie jedynym. Dlatego też najlepsze ekstrakty zawierają także standaryzację na zawartość azjakozydów. Standardowo – im większa standaryzacja procentowa, tym lepszy ekstrakt. 

Najlepsi producenci zapewniają standaryzację na poziomie 30% saponin i 20% azjakozydów i takiego ekstraktu powinniśmy szukać. 

Jest wiele sklepów i producentów, którzy sprzedają dobrej jakości gotu colę. 

Gotu kola przeciwwskazania do stosowania 

Ogólnie wąkrota azjatycka uważana jest za bardzo zdrowy i bezpieczny suplement, jednak w wyjątkowych przypadkach może ono powodować objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak mdłości (dlatego warto przyjmować ją z posiłkiem – by zapobiec takim skutkom ubocznym). 

Wąkroty azjatyckiej nie należy także łączyć z lekami stosowanymi w leczeniu depresji, np. SSRI czy SNRI oraz lekami uszkadzającymi wątrobę. W chorobach chronicznych czy przy używaniu leków – zawsze warto skonsultować się ze specjalistą przed rozpoczęciem przyjmowania gotu koli. 

Gotu kola po jakim czasie są efekty?

Gotu kola ma efekty krótkofalowe, doraźne, które odczuwamy praktycznie od razu po zastosowaniu. Jest to mniejsze odczuwanie stresu, uspokojenie, ewentualnie lepsza praca mózgu. 

Jednak pełnych efektów pod względem krążenia czy zdrowia skóry możemy się spodziewać po co najmniej kilku tygodniach stosowania, a wiele osób twierdzi, że pełne efekty odczuwa dopiero po pół roku stosowania. 

Dawkowanie gotu kola 

Dawkowanie wąkroty azjatyckiej standardowo zależy od ekstraktu. Zaleca się stosowanie około 60-180mg saponin, a więc w przypadku dobrego ekstraktu będzie to około 300mg samej gotu koli dziennie. Przeważnie przekłada się to na jedną, maksymalnie dwie tabletki w ciągu dnia. Najczęściej gotu kolę spożywa się do kolacji, ponieważ lepiej wchłania się ona z posiłkiem, a dodatkowo uspokaja, wycisza, pomaga zasnąć. Jeżeli stosujemy dwie porcje dziennie – pierwszą możemy przyjąć do śniadania, drugą do kolacji. 

Gotu kola, podobnie jak bacopa monnieri, jest wyjątkowym suplementem roślinnym i adaptogenem, ponieważ w wielu badaniach była ona stosowana nawet pół roku, dlatego też za bezpieczne uważa się stosowanie jej nawet do sześciu miesięcy bez przerwy. 

Gotu kola skutki uboczne 

Tak jak już wspominałem, gotu kola bardzo rzadko powoduje skutki uboczne i jest uważana za bardzo bezpieczny suplement. Jednak w przypadku chorób chronicznych czy przy przyjmowaniu leków – warto skonsultować się ze specjalistą przed rozpoczęciem suplementowania gotu koli. 

Gotu kola opinie lekarzy

Właściwości lecznicze gotu koli nie zostały udokumentowane i ogólnie w naszym kraju jest to suplement dosyć nowy i nieczęsto stosowany, dlatego też lekarze rzadko polecają jego zażywanie. W największym stopniu wynika to z niewiedzy o zastosowaniu tej rośliny.

Gotu kola z czym łączyć?

Oczywiście gotu kola najlepiej łączy się z bacopą monnieri, ponieważ te dwie rośliny tradycyjnie były stosowane razem, lub też na zmianę, ze względu na podobny profil działania. Można je obie przyjmować razem przez nawet pół roku, można także przyjmować jedną z nich przez pół roku, po czym zmienić na drugą. W ten sposób przez cały rok wspieramy funkcjonowanie układu nerwowego. Ja stosuję obie te rośliny naprzemiennie od kilku lat.

Podsumowanie 

Gotu kola to bardzo dobry suplement na wsparcie reakcji na stres, w szczególności stanów lękowych czy problemów ze snem. Roślina ta ma działanie uspokajające. Skutecznie zmniejsza niepokój w różnych stresowych sytuacjach. Oprócz tego poprawia krążenie krwi (ogólne i mikrokrążenie), wzmacnia naczynia krwionośne, zapobiega tzw. zlepianiu się płytek krwi, więc może się sprawdzić w różnych problemach żylnych. Dodatkowy pozytywny wpływ na kolagen uzasadnia jej użycie w przypadku ran czy poparzeń. Oprócz tego ma ona delikatne działanie nootropowe. Wąkrota azjatycka ma nie tylko szerokie zastosowanie, ale jest też bardzo bezpieczna, dlatego większość osób będzie w stanie wykorzystać moc tego suplementu. 

Źródła:

1. De Sanctis MT, Belcaro G, Incandela L, et al. Treatment of edema and increased capillary filtration in venous hypertension with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a clinical, prospective, placebo-controlled, randomized, dose-ranging trial. Angiology. 2001;52 Suppl 2:S55-59.
2. Pointel JP, Boccalon H, Cloarec M, Ledevehat C, Joubert M. Titrated extract of Centella asiatica (Teca) in the treatment of venous insufficiency of the lower limbs. Angiology. 1987;38(1 Pt 1):46-50.
3. Paocharoen V. The efficacy and side effects of oral Centella asiatica extract for wound healing promotion in diabetic wound patients. J Med Assoc Thai. 2010;93 Suppl 7:S166-170.
4. Wattanathorn J, Mator L, Muchimapura S, et al. Positive modulation of cognition and mood in the healthy elderly volunteer following the administration of Centella asiatica. J Ethnopharmacol. 2008;116(2):325-332.
5. Incandela L, Belcaro G, Cesarone MR, et al. Treatment of diabetic microangiopathy and edema with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a prospective, placebo-controlled randomized study. Angiology. 2001;52 Suppl 2:S27-31.
6. Jana U, Sur TK, Maity LN, Debnath PK, Bhattacharyya D. A clinical study on the management of generalized anxiety disorder with Centella asiatica. Nepal Med Coll J. 2010;12(1):8-11.
7. Bradwejn J, Zhou Y, Koszycki D, Shlik J. A double-blind, placebo-controlled study on the effects of Gotu Kola (Centella asiatica) on acoustic startle response in healthy subjects. J Clin Psychopharmacol. 2000;20(6):680-684.
8. Cesarone MR, Belcaro G, Rulo A, et al. Microcirculatory effects of total triterpenic fraction of Centella asiatica in chronic venous hypertension: measurement by laser Doppler, TcPO2-CO2, and leg volumetry. Angiology. 2001;52 Suppl 2:S45-48.